Kompetencje dziennikarskie kluczem do sukcesu w zawodowym starcie
Dlaczego taki podtytuł?
Łacińskie compětō oznacza m.in. „być zdatnym”, „starczyć”, a competentia „odpowiedzialność”, „zajmowanie określonej pozycji”.
Kompetencje można zatem rozumieć jako zdolności czy predyspozycje, pozwalające na realizację celów w określonej dziedzinie.
To bardzo ważne pojęcie w wielu dziedzinach, zarówno we współczesnej pedagogice, jak i na rynku pracy.
Jak ustala Urszula Żydek-Bednarczuk (2009), choć nie ma jednej powszechnie akceptowanej definicji kompetencji, badacze są zgodni, że nabywane w procesie kształcenia umiejętności są równie istotne jak wiedza i powinny towarzyszyć sobie w edukacji.
Nie ma wiedzy bez kompetencji i kompetencji bez wiedzy.
Dlatego też Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej w 2006 roku wydały zalecenie dotyczące kształcenia kompetencji kluczowych – oznaczają one:
udowodnioną zdolność stosowania wiedzy, umiejętności i zdolności osobistych, społecznych lub metodologicznych okazywaną w pracy lub nauce oraz w karierze zawodowej i osobistej (Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z 23 kwietnia 2008 r.).
To właśnie nasze zdolności i sprawności decydują o efektach działań, przyczyniają się do realizacji założonych celów, pomagają w najlepszy sposób spożytkować zdobytą wiedzę i doświadczenie. Można stwierdzić, że są niezbędne do samorealizacji, niezastąpione w pracy, a także w aktywności obywatelskiej (por. Żurawska 2010).
Kompetencje kluczowe w SSU
Pierwszą wymienioną na liście Parlamentu Europejskiego kompetencją kluczową jest porozumiewanie się w języku ojczystym, a ósmą, ostatnią – świadomość i ekspresja kulturalna.
Szkoła Społecznej Uważności kształtuje obie te kompetencje kluczowe poprzez udział w projekcie twórczym.
Na te obie hasłowo wyróżnione przez Parlament Europejski kompetencje składają się liczne sprawności, które można ćwiczyć.
1. Kompetencja komunikacyjna to zdolność do poprawnego posługiwania się językiem, znajomość reguł komunikacji; dostosowanie wypowiedzi do sytuacji i rozmówców, ale też rozumienie i tworzenie tekstów medialnych, a także umiejętność właściwej interpretacji zróżnicowanych komunikatów (por. Żydek-Bednarczuk 2009).
2. Kompetencje związane ze świadomym uczestnictwem w kulturze to znajomość dziedzictwa kulturowego i tradycji, ale także obcowanie z dziełami kultury współczesnej.
Warto dodać, że reportaż jako gatunek odegrał niezwykłą rolę w dobie PRL – w warunkach cenzury i propagandy pozwalał na pokazywanie prawdziwej rzeczywistości, a poprzez historie pojedynczych osób demaskowanie mechanizmów działania władzy, odkrywanie rzeczywistości dalekiej od oficjalnej wersji.
Współczesne reportaże stanowią repozytorium wiedzy o historii, kulturze, społeczeństwie i wielkich tego świata, a obcowanie z tym gatunkiem buduje świadomość kulturalną oraz obywatelską.
Jak pisze Bożena Żurawska (2010): ekspresja kulturalna jest niezbędna do rozwijania twórczych umiejętności, które mogą być skutecznie wykorzystane w wielu sytuacjach życiowych i zawodowych.
Idea Szkoły Społecznej Uważności wywodzi się z tego założenia –przez działania twórcze rozwijamy umiejętności niezbędne na wielu polach naszej aktywności.
Po co ćwiczyć kreatywność?
W swoim słynnym wystąpieniu Dlaczego szkoły zabijają kreatywność na konferencji TED w 2006 roku, sir Ken Robinson wskazywał, że w dynamicznie zmieniającym się świecie trudno jest projektować proces kształcenia w oparty na zasadach wywodzących się z ubiegłego stulecia. Mówca przekonywał, że zdolności kreatywnego myślenia i działania są zaniedbywane w szkole na rzecz gromadzenia odtwórczej wiedzy, a mogą przecież stanowić podstawę do osiągnięcia życiowego sukcesu, także zawodowego. Kreatywność jest jedną z cech pożądanych przez pracodawców, co widać w ogłoszeniach oferujących pracę, ale kiedy patrzymy na szkolne programy nauczania i redukcję godzin przeznaczonych na naukę przedmiotów artystycznych (plastyki, muzyki), to teza Kena Robinsona wydaje się wciąż aktualna. Rozwój kreatywności często sprowadza się do hobby, na które czas wolny trzeba dzielić z aktywnością fizyczną czy potrzebą całkowitego odpoczynku.
Szkoła Społecznej Uważności proponuje naukę poprzez działania kreatywne. Nawet jeśli nie studiujesz dziennikarstwa, nie uczysz się w klasie humanistycznej czy od dziecka słyszysz, że masz umysł ścisły – nie znaczy to, że nie możesz napisać reportażu. Pisanie to działanie twórcze, które zaczyna się o wiele wcześniej, zanim weźmiesz do ręki kartkę i długopis lub zasiądziesz przed ekranem komputera.
Choć warstwa językowa jest ważna w ostatecznym odbiorze tekstu, to o wiele ważniejsza jest ciekawa opowieść, efekt spotkania z drugim człowiekiem, umiejętność słuchania, patrzenia
i wychwytywania sensów. Napisanie własnego reportażu to szansa na ocalenie rodzinnej historii, doświadczenie społecznej aktywności, poznanie nowych ludzi. To pobudzanie własnej kreatywności i rozwój w obszarze, na który w trakcie lekcji lub zajęć zwyczajnie brakuje czasu.
Kompetencje wiedzowe i społeczne
Innym często przywoływanym podziałem kompetencji jest ich rozróżnienie na twarde i miękkie. My wolimy inne określenie: wiedzowe (poznawcze) i społeczne.
Kompetencje wiedzowe są konkretne i mierzalne, dają się potwierdzić certyfikatami lub okazać w praktyce – znajomość języków obcych, obsługa programów komputerowych, wiedza specjalistyczna. Kompetencje społeczne – to umiejętności psychofizyczne i społeczne związane z zachowaniem człowieka i jego postawami wobec zjawisk i ludzi.
Najogólniej wiąże się je z kompetencjami komunikacyjnymi, interpersonalnymi i kulturą osobistą.
To predyspozycje, które przydają się w każdej branży i wielu sytuacjach życiowych.
W wywiadzie dla platformy Business Insider Piotr Bucki (30.05.2017) powiedział:
W jakiś sposób to dewaluujące, że jedne traktujemy jako “twarde”, czyli te konkretne, przydatne, a inne – miękkie – jako “dodatek”. Tymczasem twarde kompetencje łatwiej zastąpić robotyką, podczas gdy “miękkich”, czyli tego pierwiastka ludzkiego, długo zapewne nic nie zastąpi.
Specjaliści od zatrudnienia prognozują, że na rynku pracy coraz większą rolę będą odgrywać umiejętności interpersonalne, związane z elastycznością
i dążeniem do samorozwoju. W „Gazecie Prawnej” opisano sześć kompetencji miękkich, niezbędnych do znalezienia pracy.
Zobacz, jak pomoże Ci w udoskonalaniu tych pożądanych umiejętności udział w Szkole Społecznej Uważności:
1. Chęć do nauki – oczywiście, że masz taką na studiach i nazywa się sesja egzaminacyjna. Jednak pokaż pracodawcy, że uczysz się sam
z siebie i sam dla siebie poszerzasz swoje horyzonty, a wolny czas wykorzystujesz twórczo.
2. Orientacja na klienta – reportaż wymaga spotkania z bohaterem, skupienia na nim, słuchania go. To najlepsza szkoła empatii i warsztat inteligencji emocjonalnej.
3. Zdolność adaptacji – tworząc reportaż musisz być czujny i gotowy do zmian. Reagować w sytuacji, gdy nie sprawdzają się Twoje pierwsze założenia, szukać nowych sposobów na rozwiązanie problemu, przystosować się do sytuacji bohatera i odpowiadać na stawiane przez niego warunki. Nie raz wyjdziesz ze strefy komfortu, żeby zobaczyć prawdziwą rzeczywistość innych ludzi.
4. Umiejętności komunikacyjne i interpersonalne – musisz słuchać i zadawać pytania. Oduczyć się oceniać. Stawiać bohatera w centrum. Być z ludźmi i dostrzegać ich problemy. Uwrażliwiać się na cudzą historię. Pozyskiwać informacje, nawiązywać kontakty. Można śmiało założyć, że to nadrzędne zdolności każdego dobrego dziennikarza, ale też dobrego menedżera, prawnika, opiekuna społecznego, lekarza czy nauczyciela.
5. Szacunek dla pomysłów innych – pisząc w grupie, uczysz się współpracy i kulturalnej oceny, a także formułowania i przyjmowania konstruktywnej krytyki, polegającej na wskazywaniu mocnych i słabszych stron. Uczysz się także realnie oceniać swoje pomysły i próby. Gdy pracujesz indywidualnie, uczysz się podchodzić do bohaterów bez uprzedzeń, unikać stereotypów. Poznawać czyjąś perspektywę, choć może diametralnie różnić się od Twojej własnej.
6. Umiejętności organizacyjne – musisz spotkać się z bohaterami, pogodzić pisanie ze swoim rozkładem zajęć, posegregować materiały, dokonać selekcji. Efektywnie zaplanować swoje działania i zorganizować swoją pracę.
Bibliografia:
U. Żydek-Bednarczuk, Nowe aspekty kompetencji komunikacyjnej, w: W trosce o dobrą edukację. Parce dedykowane profesor Jadwidze Kowalikowej z okazji 40-lecia pracy naukowej, Kraków 2009, s. 51–62 – artykuł, który omawia zagadnienie kompetencji i miejsce kompetencji komunikacyjnej w procesie kształcenia.
B. Żurawska, Kompetencje kluczowe. Informator dla rodziców i opiekunów, Olsztyn 2010 – gdy chcesz dowiedzieć się więcej na temat kompetencji kluczowych.
A. Fiedorowicz, M. Rachib-Chehab, 7 grzechów młodych pracowników, https://www.focus.pl/artykul/7-grzechow-grzechow-glownych-mlodych-pracownikow?page=1, [dostęp czerwiec 2018] – przeczytaj artykuł, aby unikać błędów w swojej pracy zawodowej.
6 kompetencji miękkich niezbędnych do znalezienia pracy, http://serwisy.gazetaprawna.pl/praca-i kariera/artykuly/1073053,kompetencje-miekkie-rekrutacja.html, [dostęp: czerwiec 2018] – zobacz, dlaczego warto podjąć wyzwanie w Szkole Społecz-nej Uważności
.jpg)